Saffet Murat Tura, "Editörün Önsözü", s. 7-8

Kendiliğin Yeniden Yapılanması hem psikanaliz tarihinde hem de Kohut'un eserinde önemli bir kopuş noktasıdır. Çünkü bu eser kuramın yeni bazı bulguları da ifade edecek, açıklayacak şekilde yeniden kurgulanması gerektiğini göstermekle kalmamış, aynı zamanda analitik tedavide hangi sonuçların hedeflenmesi gerektiği sorusunu da yeniden tartışmaya açmıştır.

Kohut'un daha önceki kuramsal yaklaşımı bilinmeden bu kitabın anlaşılması güçtür. Eski kuramsal yaklaşım gene bu diziden çıkan Kendiliğin Çözümlenmesi'nde ele alınmış ve Kohut'un yeni bulgularını elverdiğince klasik Freudcu yaklaşıma yakın bir çizgide ifade etmeye çalışmasına rağmen büyük bir tepki almıştı. Şimdi artık bu çizgi de terk edilmiş, eski kuram "Dar anlamıyla kendilik psikolojisi" olarak nitelenmeye başlanmıştır.

Bu kitap ilk bakışta düzensiz bir şekilde kaleme alınmış görünebilir. Oysa ki mantığı oldukça basittir. Kohut kitabın başında kendisini yeni bir kuramsal ifade bulmaya sevk eden bulguları sergilemekte ve bu bulguların neden eski kuramsal çerçevelerde ifade edilemeyeceğini anlatmaya çalışmakta, giderek bu yeni bulguları ifade edecek yeni kuramı ileri sürmektedir.

Bu basit mantığa rağmen gidiş tabii ki bu kadar basit değildir. Kohut yeni kuram oluşturan herkesin karşılaştığı iki tipik epistemolojik güçlüğü gözönüne almak zorundadır. Bu güçlüklerden ilki, eğer doğa bilimi eğretilemesi ile düşünmeme izin verilirse deneyleme koşulları ile ilgilidir. Bir bakıma psikanalizin deneyleme ortamı psikanalitik prosedürdür. İşte Kohut daha ilk eserinden beri bazı klinik sezgileri ve yeni kuramsal varsayımları çerçevesinde bu standart prosedürü değiştirmeye koyulmuştur. Bu durumda ortaya çıkan yeni bulguları ne ölçüde psikanaliz çerçevesinde kabul edebiliriz? Elbette vereceğimiz yanıt psikanalizi nasıl tanımlamamız gerektiği ile ilgili olarak değişecektir. Bu durumda Kohut kaçınılmaz olarak psikanalizin ne olduğunu, nasıl tanımlanması gerektiğini tartışmak zorunda kalmış ve klasik psikanalizi de açıklayan yeni bir meta-kuram ileri sürmek zorunda kalmıştır. Bu ikincil gibi görünen nokta kitabın tartışma zenginliğini artırırken konuya uzak bir okurda gereksiz ayrıntılarla uğraşılıyormuş izlenimini doğurmaktadır.

Söz konusu epistemolojik sorun tüm "epistemolojik kopuşlar" için geçerlidir. Söz gelimi Einstein, Newton kuramından koparken kaçınılmaz olarak fiziğin temellerini yeniden tanımlamak ve eski kuramı kendi sistemi içinde yeniden tanımlayıp açıklamak zorunda kalmıştı. Kohut da aynı şeyi Freud kuramına yapmak durumundadır kaçınılmaz olarak. "Epistemolojik kopuş"ların kaderidir bu.

İkinci epistemolojik güçlük benzer fakat biraz daha farklı bir kaynaktan gelmektedir. Bu güçlük "deneysel" bulguların kaçınılmaz olarak kuram-bağlı olması ile ilgilidir. Kısa bir ifade ile önce kuramdan bağlantısız olgular ortaya çıkıp da sonra bunları açıklayacak varsayımlar, dizgeler kurgulanmaz. Olguyu olgu kılan daha baştan kuramdır. Mesela basitçe şöyle düşünürsek kavrayabiliriz bu süreci. Düşünülecek en basit fiziksel olay bile aslında çok yönlü bir karmaşa arz eder. Bu olayda fizik bilminin konu edinmesi gereken yönler ancak önceden tanımlanmış bir fiziksel kavramlar dizgesi sayesinde ayırt edilebilir. Buradan bakınca kuram bir bakıma deneyden önce geliyor gibi durmaktadır. Ancak söz konusu olan bir totoloji değil diyalektik bir bütünlüktür; olgu-kuram diyalektiği.

İşte Kohut bu kitapta temel bir kuramsal kopuş gerçekleştiren bütün bilim adamlarının çözmesi gereken bu epistemolojik güçlüğü de aşmaya; olgu-kuram diyalektiğinin hakkını vermeye çalışmaktadır. Kitabın kaçınılmaz karmaşıklığının bu sebebi de anlaşılırsa, Kohut'un hangi aşamada hangi sorunu çözmeye çalıştığı iyi sezilirse okuma kolaylaşacaktır diye düşünüyorum.

Psikanaliz tarihinde önemli bir "epistemolojik kopuş" gerçekleştiren, dolayısıyla böyle bir bilimsel kopuşun tüm epistemolojik zorluklarını da ifade edip aşmaya çalışan bu kitabın karmaşıklığı gülün dikenidir kanısındayım.