Bilim: Dört Bin Yıllık Bir Tarih, adından da anlaşılacağı gibi bir bilim tarihi kitabı. Ama onu ana akım bilim tarihi anlatılarından farklı kılan birçok özelliği var. Yazarı Patricia Fara kitabın girişinde şöyle diyor: "Tarih yazmak, olguları düzenli bir şekilde bir araya getirmek ve olayları doğru bir şekilde sıralamaktan ibaret değildir; neyi dahil edeceğiniz ve kimi hariç tutacağınız gibi konularda seçimler yaparak geçmişi yeniden yorumlamayı, dünyayı yeniden çizmeyi de içerir."

Bilim tarihine yönelik Avrupamerkezci yaklaşımın nesnellikten uzak olduğuna dikkat çeken Fara, "dâhi biliminsanı" mitini sarsmayı da ihmal etmiyor. Fara'ya göre bilim tarihi ideal kahramanlarca inşa edilmiş düz ve pürüzsüz bir yol değil; hatalar yapan, rekabet eden, hatta kimi zaman ellerindeki bulguları çarpıtan etten kemikten insanların açtığı dolambaçlı bir patika. Bu patikada kimin öne geçeceği ise iktidar kavramıyla yakından bağlantılı.

"Geçmişe yepyeni bir açıdan baktığımızda, hangi soruların sorulması gerektiğini bilmek, yeni bilgiler ortaya çıkarmak kadar önemlidir," diyen Fara, dinin bilim üzerindeki etkisinden simya ve büyünün bilimle ilişkisine, kadınların bilim tarihindeki rolünden farklı bilim türlerine kadar birçok konuda kritik sorular soruyor. Yazarın kendisinin de belirttiği gibi, kitap bu tür sorulara mutlak cevaplar verme iddiasında değil; amacı daha ziyade okuru düşünmeye ve genel geçer varsayımları sorgulamaya teşvik etmek. Geleceği iyileştirmenin yolu geçmişi doğru yorumlamaktan geçtiğine göre, insanlık tarihinin çok önemli bir parçası olan bilim tarihine daha nesnel, kapsamlı ve yenilikçi bir bakış hepimizin ihtiyacı. Fara'nın kitabıysa bunun için güzel bir başlangıç.

Nalan Mahsereci, “Bilime hak ettiği karneyi verme(me)k…”, Bilim ve Gelecek Dergisi, Nisan 2013

Yıl 1871. Canterbury Başpiskoposu, İngiltere’deki tüm kiliselere telgrafla şu mesajın ulaştırılmasını buyuruyor: Tifonun pençesinde yaşama tutunmaya çalışan Galler Prensi için, tüm kiliselerde özel dualar okunmalıdır. Din adamları gibi, seçkin doktorların da iyileşmesi için seferber olduğu prensin tifonun serdiği ölüm döşeğinden kalkması, tartışmayı başlatır: Bu mucizevi iyileşmeyi tıp mı sağlamıştır, duaların gücü mü? Saygın bir cerrah tartışmayı bitireceği inancıyla, içtenlikle önerir: Belli bir hastane koğuşu birkaç yıl boyunca duaların hedefi yapılarak başarı oranının artıp artmayacağına istatistik olarak bakılabilir... Günümüz Türkiye manzarasında sıkça göze çarpan zikirmatikler gibi bir tür dua sayacı öneren bu deney önerisi, hayata geçmemiş olsa da çarpıcıdır: Tarafların bilim ve din olmasından da ilginç olan, doğruya ulaştıracak çözüm için başvurulması düşün...

Devamını görmek için bkz.