H. Bustos Domecq(*)

Eğitimci Bayan Adelma Badoglio'nun hazırladığı tanıtıcı yazıyı sunuyoruz:

"Doktor Honorio Bustos Domecq 1893 yılında Santa Fe eyaletinin Pujato kasabasında doğdu. İlginç bir ilköğrenim döneminden sonra tüm ailesiyle birlikte Arjantin'in Şikago'suna, Rosario'ya taşındı. 1907 yılında, Rosario basınının sütunları, yaşından hiç kuşkulanmaksızın, esin perilerinin bu alçakgönüllü dostunun ilk ürünlerini kabul ediyorlardı. Gurur, Gelişmenin İlerlemesi, Beyaz ve Mavi Vatan, Ona, Gece Dizeleri adlı yapıtlar bu döneme aittir. 1915 yılında Balear Kültür Derneği'nde, seçkin bir dinleyici kitlesine, Jorge Manrique'nin "Babasının Ölümüne Ağıt"ına Dizeler'i okudu; bu başarı ona parlak ancak kısa süren bir ün kazandıracaktı. Aynı yıl Yurttaş'ı yayımladı; soylu bir yapıttı bu, ancak ne yazık ki, yazarın gençliğinden ve dönemin kültürsüzlüğünden kaynaklanabilecek birtakım Fransızca'ya özenmelerle doluydu. 1919'da Fata Morgana'yı yayımladı; güncel bir olay dolayısıyla yazılmış bu kitapçığın son bölümleri, Daha Doğru Konuşalım (1932) ve Kitaplar ve Kâğıtlar Arasında (1934) adlı yapıtların güçlü yazarının habercisi olmuştur. Labruna hükümeti döneminde ilk önce Öğretim Müfettişi sonra da Yoksulların Koruyuculuğu görevlerine atanmıştır. Doğup büyüdüğü yerin sevecen ortamından uzakta katı gerçeklerle karşılaşması ona belki de yapıtlarındaki en yüce öğreti olan yaşam deneyimini vermişti. Başlıca kitapları şunlardır: Dinsel Kongre: Arjantin'in Propagandası; Don Chicho Grande'nin Yaşamı ve Ölümü; (Rosario kenti Öğretim Müfettişliği'nce onaylanan) Artık Okuma Biliyorum; Santa Fe'nin Bağımsızlık Ordularına Katkısı; Yeni Yıldızlar; Azorín, Gabriel Miró ve Bontempelli'dir. Polisiye öyküleri, her türde yazan verimli yazarın yeni bir yönünü ortaya çıkarır; bu öykülerdeki amacı Sir Conan Doyle ve Ottolenghi gibi yazarların söz konusu yazın türüne getirdikleri soğuk akılcılıkla savaşmaktır. Yazarın sevecenlikle Pujato Öyküleri olarak adlandırdığı öyküler fildişi kulesine kapanmış bir sanat düşkününün süslü püslü yapıtı değil, insan yüreğinin atışlarına kulak veren ve kendi gerçeğinin selini içinden geldiği gibi akıtan çağdaş bir kişinin sesidir."

(*) Jorge Luis Borges ve Adolfo Bioy Casares'in bu kitabı yazarken kullandıkları takma ad. (ç.n.)

Sosi Dolanoğlu, Sonsöz, s. 135-138

Jorge Luis Borges 1899'da, Adolfo Bioy Casares 1914'te Buenos Aires'te doğdular. Her ikisi de çok genç yaşlardan itibaren ortak bir kitap sevgisine, erken gelişmiş bir edebiyat yeteneğine sahiptiler ve yazar olmak için ailelerinden maddi ve manevi destek gördüler.

Borges 1914'te, I. Dünya Savaşı çıkmadan hemen önce ailesiyle birlikte Cenevre'ye gitti. Burada Fransızca ve Almanca öğrendi ve orta öğrenimini tamamladı. 1919'da İsviçre'den ayrılan Borges ailesi, Mayorka ve İspanya'da birer yıl kaldı. İspanya'da Borges, Ultraismo akımını benimseyen genç yazarlara katıldı. Ultraismo yanlıları, çöküş içinde olduğunu düşündükleri '98 Kuşağı'nın tanınmış yazarlarına karşı çıkıyorlardı. I. Dünya Savaşı sonrasında İspanyol ve İspanyol-Amerikan şiirinde geleneksel biçim ve içerikler yerine serbest nazım, yeni ölçü teknikleri, çarpıcı imgeler ve simgesel anlatıma ağırlık veren bir akımdı bu.

1921'de Arjantin'e, Buenos Aires'e dönen Borges...

Devamını görmek için bkz.

Cem Mumcu, Haliç Edebiyat, Nisan-Mayıs 1999

1993 yılında Metis Yayınları, Metis polisiye dizisinden bir çeviri kitap yayınladı: Don Isidro Parodi’ye Altı Bilmece. Bu kitabın en önemli özelliklerinden biri yazarıydı: Bustos Domecq. Aslında Jorge Luis Borges ve Adolfo Bioy Casares’in bir oyunuydu bu. Kitabı ikisi yazmışlardı, Bustos Domecq ise her ikisinin atalarının adlarından oluşturulmuş bir takma addı. Bustos Domecq, hem ikisiydi hem de değildi, onlardan çıkan ama onlar olmayan bir başka yazardı. Söz ettiğim kitap polisiye edebiyat için çok önemli bir örnek olmaktan öte, ‘yaratıcı yazarlık’ ile ‘eylem olarak yazdığı için yazar olma hali’ arasındaki farkların ne anlama geldiğini anlamak için de önemli bir yapıt. ‘Yapıt’ diyorum çünkü gerçekten öyle ve polisiye edebiyatın bu anlamdaki az örneklerinden biri. Hepinizin birçok kereler gördüğü, okuduğu hatta unuttuğu ve genellikle cep kitapları biçiminde okura sunulan detektif öyküleri değildir bu kitaptaki öyküler.