Bir bilim, uygulama ve hareket olarak 1980’lerde dünya sahnesine çıkan agroekoloji günümüzde, endüstriyelleşmiş, tek tip ürüne dayanan, doğaya zarar veren, kâr rasyonalitesini temel alan şirket tipi üretim karşısında güçlü bir alternatif haline gelmektedir.

Agroekoloji organik tarım, permakültür, onarıcı tarım, doğal tarım gibi değişik yaklaşımları bir araya toplar ama bunlardan daha fazlasıdır: Ayırt edici hedefleri arasında çiftçilerin girdi bağımlılığını ortadan kaldırmak, gıda üretimine bir ekonomi-politik meselesi olarak bakarak gelir dağılımının daha adil hale gelmesine çalışmak, zararlıların ve hastalıkların polikültür, doğal şeritler, doğal tarla sınırları vb. uygulamalarla kontrol altına alınması, çiftçiden çiftçiye bilgi aktarımını hayata geçirmek, tarımsal sorunların çözümü için geleneksel kadim bilgiyi günümüzün bilimsel tarım bilgisiyle bütünleştirmek, genel geçerli reçeteler yerine, yerele odaklanan bir bilgi birikimini ve paylaşımını teşvik etmektir.

İyi haber: Dünya çapındaki gıda şirketlerinin bütün baskılarına rağmen günümüzde gıda üretiminin %70’i hâlâ küçük çiftçilikle yapılıyor. Bunun anlamı, sağlıklı gıdalar için hâlâ çok geç değil. Bu kitapta söz alan yazarlar agroekolojinin çeşitli veçhelerini –yaygınlaşmasının önündeki engeller ve imkânlar da dahil– ele alırken bu ümidi korumaya ve geliştirmeye çalışıyorlar: Başka bir tarım mümkün, başka bir dünya mümkün.

Agroekoloji: Bir Bilim, Bir Uygulama ve Bir Hareket, Tayfun Özkaya, Fatih Özden, Giriş. s. 16-22

Kapitalizmin gündeme geldiği tarihten günümüze kadarki süreçte tarım-gıda sisteminin tarihsel, coğrafi, ekonomi-politik ve kurumsal anlamda geçirmiş olduğu değişiklikleri gıda rejimleri kavramı üzerinden incelemek mümkündür. Gıda rejimleri aynı zamanda belli bir sermaye birikimini ve hegemonya biçimini de ifade etmektedir. Bu çerçevede farklı dönemleri kapsayan ve birbirini izleyen üç ayrı gıda rejimi bulunmaktadır.

Birinci gıda rejimi, Britanya hegemonyasında, 1870-1914 yılları arasındaki tarım-gıda sistemini tarif etmek için kullanılıyor. Bu dönemin en belirleyici özelliği Avrupa’dan sömürgelere göç ederek topraklara el koyan yerleşimcilerin, sömürgeci ülkelerin başta buğday ve et olmak üzere gıda gereksinimlerini en ucuz şekilde karşılamasıdır. İkinci gıda rejimi ise yaşanan iki paylaşım savaşının ardından başlayarak 1947-73 yıllarını kapsar. ABD hegemonyasındaki bu dönemde yaşanan teknolojik gelişmeler, savaş sonrası koşullar ve soğuk savaş, tarım-gıda sisteminin şekillenmesinde etkili olmuştur. Bu dönem, endüstriyel tarım sisteminin gelişmeye başladığı yeşil devrim yılları olarak da anılmaktadır. Küreselleşme kavramının ve neoliberal politikaların belirleyici olmaya başladığı 1980 sonrası dönemden günümüze kadar olan süreç ise üçüncü gıda rejimi olarak ifade ediliyor. Özellikle çokuluslu şirketlerin egemenliği...

Devamını görmek için bkz.