İroni nedir? Sadece bir söz, yani retorik olgusu mu? Peki Batı felsefesiyle kuruluşundan beri nasıl bir ilişkisi vardır? Sokrates'te ironinin işlevi nedir? Edebiyatta, sanatta nasıl kullanılmıştır? İroni yalan mıdır? Hakikatle ne tür bir bağı vardır? Riyakârlıkla, sinizmle, skandalla nasıl ilişkilenir? Tuzakları nelerdir? Yanılsamaların can düşmanı ironiye muhatap olan, karşısındakinin söylemek istediğini anlamakla ne yapmış olur?

"Uçucu", ele avuca sığmaz şeylerin filozofu Vladimir Jankélévitch, bu sorulara cevap aradığı kitapta, bilincin bilinci ya da farkındalık olarak kavradığı ironiyi müziğe özel göndermeler eşliğinde bütün yönleriyle ele alıyor. İroniden nasipsiz de olmayan üslubunun akıcılığıyla birlikte düşüncesinin hareketini takip etmek bir zevk haline geliyor.

Felsefe, edebiyat ve düşünce tarihiyle ilgilenen okurlarımızın zevkle okuyacağına inanıyoruz.

Giriş bölümünden, s. 13-14

Bilgiyle karıştırılan ve –tıpkı sanat gibi– boş zamanın kızı olan temel bir ironi vardır. Hiç kuşku yok ki ironi, sahiden komik olamayacak kadar acımasız olduğu gibi, gerçekten sanatsal olamayacak kadar da ahlakidir. Yine de bunları birbirine yaklaştıran şöyle bir nitelikten söz edilebilir: Sanat, komik olan ve ironi, bu üçü yaşamsal aciliyet’in tavsadığı noktada mümkün hale gelir. Fakat ironi meraklısı kahkaha atandan bile daha dizginsizdir: Zira kahkaha atan, tıpkı cesaretini toplamak için gecenin karanlığında bağıra çağıra seslenen korkaklar gibi, çoğu kez sırf ağlamamak için alelacele güler; bu kişiler tehlikeyi sadece ismini zikrederek defedebileceklerine inanır, onun önüne geçebilmek umuduyla zekiymiş gibi davranırlar. Beklenmedik olaylardan artık çekinmeyen ironi ise tehlikeyle oynar. Tehlike, bu kez bir kafese kapatılmıştır; ironi tehlikenin karşısına geçip onu taklit eder, kışkırtır, sarakaya alır, sırf eğlen...

Devamını görmek için bkz.

Emek Erez, "İroni üzerine çok yönlü kazı", Gazete Duvar, 19 Kasım 2020

İroni nedir? Hiçbir zaman tamlığa ulaşmayan, komedide trajediyi barındıran, güldüren ama sonsuz kahkaha attırmayan, yalan olabilen ama hakikatle bağını koparmayan, ciddiyeti bir şekilde içeren ama ona teslim olmayan, sinizmle, konformizmle, hafisemekle ilişkilenen ama bu kelimeleri tam olarak kapsamayan, sonsuz bir yadsıma hâlinde genişleyen, ben’i devamlı dumura uğratırken onu kendi trajedisini açık etmeye çağıran ama bunu sonsuz bir apaçıklık olarak ortaya koymanın önünü kesen, söylemenin başka imkânları üzerine düşündüren, sözü kapatırken açan, onun içindeki hakikati dışarıya sızdıran, belirsizlik payını ihmâl etmeyen, anlar silsilesinde bilinci devreye sokarak karmaşayı billurlaştıran, aklın kesinliklerine, zekânın yol göstericiliğine karşı bir uyarıcı gibi duran… İroni hakkında kesin bir tanıma ulaşmak zor. Bir öykü veya film karakterinde, bir tablonun çiziminde, bir şarkının tınısında k...

Devamını görmek için bkz.