Bir: Yusuf Atılgan’ın 1959 tarihli Aylak Adam’ı. Sonra üç: Ayhan Geçgin’in üç romanı, Kenarda, Gençlik Düşü ve Son Adım.

Orhan Koçak, kentin içinde dönüp dolaşan, bakınan, arayan, kendini bir yere ait hissetmeyen, bunu arzu da etmeyen (yoksa eden mi) modern zaman aylağına eşlik ediyor, ona nüfuz etmeye, anlamaya çalışıyor. Atılgan ile Geçgin’in kitaplarını birlikte okuma girişimi basit bir karşılaştırma değil. Tıpkı tarihin inşasında olduğu gibi, yeni eserlerin varlığında eskisinin de neredeyse bütün anlamının değiştiğini görüyoruz.

Tehlikeli Dönüşler bir inceleme kitabı değil. Karşılamalar, dönüşler, ileri hamleler, geri çekilmeler: Tek bir kelimenin bile hatırını gözeten bu kitapta, her şey okumanın ve okuduğu üzerine düşünmenin hazzı için. Yazarının zihinsel hareketlerine kendinizi bırakarak, dans adımlarıyla okumanızı isteriz.

Romansal Dirilişler, s. 9-15

Atılgan’ın Aylak Adam'ının ilginç bir yayımlanma ve kabullenilme tarihi var. 1958’de Yunus Nadi yarışmasında ikincilik aldıktan bir yıl sonra Varlık Yayınlarından çıkmış ve sınırlı bir övgüyle birlikte epey bir dirençle de karşılaşmıştı. Aynı yayınevinden ikinci bir basım gelmedi. On beş yıllık bir aradan sonra, 1974’te, Bilgi Yayınları kitabı bir kez daha çıkardı. O da orada kaldı. Ama aralık azalıyordu: üçüncü basımını on bir yıl sonra, 1985’te İletişim Yayınları yapacaktı. Sonra, Atılgan öldükten sonra, 1990’ların ortalarında (demek on yıl sonra) yeni kurulan YKY’nin kitapları arasında görüyoruz Aylak Adam'ı. Orada 10-15 yıl gibi bir süre içinde otuz küsur basımı yapılacaktır. Şu halde elli yıllık bir süre içinde kitabın ölüp ölüp dirildiğini ve sonunda bir “modern klasik” haline geldiğini söyleyebiliriz.

Bir “pop-sosyoloji” bu ilginç yayım tarihini bizim için fazla anlaşılır kıl...

Devamını görmek için bkz.

Seval Şahin, "Eleştiride büyük hamle: Tehlikeli Dönüşler", Sabitfikir, 11 Nisan 2017

Orhan Koçak, Türkçenin büyük eleştirmenlerinden/denemecilerinden. Yazdıklarıyla her daim zihnimizi açan, edebiyata bakışımızda yeni yollar, kavşaklar yaratan; klişe haline gelmiş birçok unsuru alaşağı eden fikirlerle eleştiri tarihinin yönünü değiştiren biri. Türkçenin bir diğer büyük eleştirmeni/denemecisi Nurdan Gürbilek ile birlikte, edebiyata bakışımızda bize yeni bakış açıları kazandırıyor, ilham veriyor Orhan Koçak. Ben, Koçak ile Gürbilek’in yazdıklarını deneme olarak nitelendirmenin abes olmayacağını düşünüyorum. Deneme yazarı biraz şair biraz da filozoftur. Tabii bunların her ikisi de eleştiriden ari değildir.

Orhan Koçak, bir süredir arka arkaya eserler yayımlıyor. Turgut Uyar ve Başka Şeyler’in ardından şimdi de, yazılmakta olduğu kulaktan kulağa yayılmış ve küçük bir kısmı da daha önce Duvar dergisinde yayımlanan Tehlikeli Dönüşler

Devamını görmek için bkz.

Yücel Kayıran, "Soluk soluğa eleştiri", Hürriyet, 18 Mayıs 2017

Tehlikeli Dönüşler’in en belirgin özelliği, sanırım soluk soluğa okunmasında ortaya çıkıyor. Kuramsal ve eleştirel bir çalışmanın soluk soluğa okunduğunu söylemek abartılı bulunabilir. Soluk soluğa okunmayı belirleyen gereç, sadece finalin merak edilmesi değil, bulguların keşfedilmesi, birbirinden ayırt edilmesidir de. Buradaki dedektifi özellik, Orhan Koçak’ın konu edindiği metne/metinlere ilişkin bulguları irdelerken metne ilişkin daha önce ileri sürülmüş eleştirel bulgu ve yargıların doğruluğunu da irdelemesinde, sorgulamasında, dolayısıyla metne (Aylak Adam) özgü bir eleştiri tarihi de oluşturmasında, bu eleştiri tarihini yeniden sorgu alanına dönüştürmesinde ortaya çıkmaktadır. Denilebilir ki Koçak, metnin neliğini değil, metnin polisiye durumunu, o metni dedektifi kılan yazınsal durumu irdelemektedir.

Kaldı ki Koçak’a göre yazınsal bakımdan yeni olan, önceliyle kopuşu ...

Devamını görmek için bkz.

Fatih Altuğ, "Orhan Koçak’ın Tehlikeli Dönüşler’ine dair", K24, 22 Haziran 2017

Art arda şiir eleştirisine dair metinleri kitaplaşan Orhan Koçak, Yusuf Atılgan ve Ayhan Geçgin’den yola çıkarak Türkçe edebiyatın tarihine, roman türüne dair tartışmalara, psikanalize ve edebiyat teorisine doğru -kıvrılarak ve katlanarak- ilerleyen Tehlikeli Dönüşler’i yayımlayarak Türkçede edebiyat eleştirisinin çıtasını biraz daha yükseltti. Orhan Koçak ve Nurdan Gürbilek gibi eleştirmenlerin son dönemlerde Ayhan Geçgin, Barış Bıçakçı, Emrah Serbes gibi yazarlar üzerine düşünüyor olmaları, eleştirinin, yenilikçi kanadının 2000 sonrası edebiyatla da bereketli bir tartışmaya girmesi açısından ayrıca sevindirici. Üstelik eleştiri yazılarının kısalmasına yol açan yayın dinamiklerinin içerisinde, 397 sayfalık ve yoğun bir kitabın dolaşıma girmesi başka bir kanalın hâlâ işlediğini göstermesiyle de umut verici.

Orhan Koçak, Ayhan Geçgin edebiyatının açtığı imkânları ve ön...

Devamını görmek için bkz.