Slavoj Zizek'le birlikte Sloven psikanaliz okulunun kurucularından olan Mladen Dolar son yıllarda, Derrida'nın "sesmerkezcilik" teorisiyle birlikte felsefenin gündemine taşınan tartışmaya psikanaliz cephesinden son derece özgün ve ufuk açıcı bir katkıda bulunuyor. Lacan'ın, "ses psikanalitik nesnenin (yani objet a'nın) en önde gelen cisimlenişlerinden biridir," demesine rağmen, aslında psikanalizde de bakış'a kıyasla hep gölgede kalmış bir meseleyi, ses'i önplana getiriyor Dolar.

Ses felsefi gelenekte genellikle ya bir anlam vasıtası ya da (müzikte olduğu gibi) bir estetik hayranlık kaynağı olarak görülmüştür. Dolar bunların yanı sıra, ses'e, düşüncenin kaldıracı olan bir nesne olarak da bakabileceğimizi iddia ediyor. Nesne olarak sesi farklı birçok düzeyde (sesin dilbilimi, sesin metafiziği, sesle beden arasındaki paradoksal ilişki, sesin etiği ve elbette vicdanın sesi, siyaset ve hukukta sesin ve şifahiliğin önemi, Freud ve Kafka'da sesin kullanımları vb.) ele alarak kapsamlı bir ses teorisi geliştiriyor.

"Mladen Dolar'ın harika, aydınlık bir felsefi kafası var ve Lacan'ın öğretilerinin salt psikanalitik metin yorumları olmanın çok ötesine giden şeyler ürettiğini bir kez daha gösteriyor. Sese dair bu dikkate değer inceleme bütün peşin hükümlerimizi son derece sarsıcı bir biçimde altüst ederek edebiyat ve müzik için olduğu kadar etik ve siyaset için de ciddi sonuçlar doğuruyor. Bu özgünlük ve güç, son dönemlerde pek az teorik çalışmada görülen bir şey." — Fredric Jameson

Giriş: Che bella voce!, s. 9-18.

Adamın biri, tüylerini yolduğu bülbülde yiyecek pek bir şey bulamayınca demiş ki: "Sesten başka bir şey yokmuş sende de." Plutarkhos, "Sayings of Spartans", Moralia, 233a

Şöyle bir hikâye vardır: Bir muharebenin ortasında, siperlerde bir bölük İtalyan askeri ve hücum! emri veren İtalyan bir komutan varmış. Hengâmenin ortasında sesini duyurabilmek için anlaşılır bir sesle bağırmış komutan, ama hiçbir şey olmamış, kimse yerinden kıpırdamamış. Bunun üzerine sinirlenen komutan daha yüksek sesle haykırmış: "Hücum!" Yine kıpırdayan olmamış. Fıkralarda bir hareket olması için bir şeyin üç defa olması gerektiğinden, sesini daha da yükseltip bağırmış: "Hücum!" Bu noktada siperlerden bir yanıt gelmiş, takdir dolu ufacık bir ses yükselmiş: "Che bella voce!/Ne güzel bir ses!"(1)

Bu hikâye ses problemi için geçici bir giriş kapısı olabilir. İlk düzeyde, başarısız bir celp, çağırma hikâyesidir bu. Askerler ötekinin hitabı...

Devamını görmek için bkz.

Şâmil Yılmaz, "Bir ses duyuyor musunuz?", Radikal Kitap Eki, 29 Mart 2013

Bir ses duyuyor musunuz?

Sahibinin Sesi, ses gibi neredeyse bütün gündeliği kuşattığı halde radikal bir sapma gerçekleşmedikçe dikkatimizi çekmeyen bir fenomenenin harikulade dünyasına sokuyor bizi.

Gündelik hayat bir kayboluşlar coğrafyasıdır. Elinizde çok kıymetli fakat kıymetiyle baş edemediğiniz bir şey varsa, kurtulmak için gündeliğin kendine özgü akışına emanet edin. Şeylerin tuhaflığı, güzelliği, derinliği usulca çözülüp silinir bu çoğrafyada. Aşk örneğin; başlangıç evrelerinde tüm şiddetiyle bizi altüst eden bu “olay”, deneyim denen kavramı bile çökertecek güçteki bu derin sarsıntı, “şey”, gündeliğin zamanına vurulduğunda hızla ufalanıp kaybolur. Zamanın bu ölü biçimi, yaşamı ve ilişkileri yaşatır görünürken tüketen zehirli bir kimyadan yapılmıştır. Görmeden gördüğümüz, duymadan duyduğumuz, dokunmadan dokunduğumuz şeylerin ölü deneyiminden beslenir gündeli...

Devamını görmek için bkz.