"Banka Boşaltmanın Yolları", s. 20-22

İnsanı hayrete düşürecek denetimsizliklerden ötürü isteyenin istediğini yapabildiği bir sektör halini almış olan bankacılık sektöründe yapılan ve bir döneme damgasını vuran operasyonlar, bugüne kadar bilinmeyen "hırsızlık yöntemlerini" de kamuoyunun gözleri önüne serdi. Devleti milyarlarca dolar zarara uğratan, çok kısa süreli bankacılık deneyimleri olan banka sahipleri, "bir bankanın içinin nasıl boşaltılacağını" herkese bütün ayrıntılarıyla gösterdiler. Bu soygunlar kamuoyunda "hortum" sözcüğüyle tanımlandı. Operasyonlarla birlikte "off-shore bankacılık", "back to back işlemler" gibi bugüne kadar bilinmeyen "hortumlama" yöntemlerini artık herkes ezberlemeye başladı.

Bunlar arasında en çok başvurulan yöntemlerden biri "back to back", yani karşılıklı kredi yöntemi oldu. Bankacılık mevzuatı, bir bankanın kendi iştiraklerine kredi açmasını sınırlandırıyor. Bu durumda bankalar kendileriyle aynı konumda olan bankalarla anlaşarak, iştiraklerine karşılıklı kredi açıyorlar. Her şey mevzuata uygun bir şekilde yerine getiriliyor. Sonuçta her banka, aslında kendi iştirakine kredi açmış oluyor ve böylelikle vatandaşın mevduatı hortumlanıyor.

İkinci bir yöntem ise off-shore işlemler. Off-shore işlemleriyle bankalar iki şekilde boşaltılıyor. İlkinde bankacılar, tasarruf sahiplerini daha yüksek faiz vaadiyle off-shore adı verilen, kamu denetiminin olmadığı veya zayıf olduğu özel bölgelerde kurdukları bankalara para yatırmaya ikna ediyor. Bu bankalar genellikle kıyı ülkelerde kuruluyor. Örneğin KKTC'de 38 off-shore banka bulunuyor. Bankaların isimleri genellikle ana bankayla aynı oluyor. Bu, tasarruf sahiplerini yanıltıcı bir unsur oluşturuyor. Aynı bankanın herhangi bir şubesine para yatırdığını sanan, dolayısıyla parasının yine "yüzde yüz devlet güvencesinde" olduğunu düşünen mevduat sahibi, aldatıldığını genellikle banka battıktan sonra anlıyor.

Bilgisiz vatandaşın zannettiğinin aksine, yurtdışında kurulu banka genellikle küçük bir ofisten ibaret oluyor. Hatta bankacılık piyasasında bu bankalar için "bir kasa bir masa"dan ibaret bankalar diye söz ediliyor. Banka batınca da tasarruf sahiplerinin hiçbiri parasını geri alamıyor. Çünkü para yatırılan banka başka bir ülkede bulunuyor ve o ülkenin yasaları da paranın geri ödenmesine imkân vermeyecek şekilde düzenlenmiş oluyor.

Off-shore işlemleriyle yapılan ikinci boşaltma biçimi de kredilendirme yoluyla gerçekleştiriliyor. Bu yöntemde banka yurtdışındaki off-shore bankaya mevduat toplamıyor, aksine kredi veriyor. Örneğin, banka yurtdışında bir banka alıyor veya bu tür "vergi cenneti", off-shore bölgede kurulu paravan bir şirkete kredi veriyor. Banka batsa bile bu "yabancı" şirketlerden para geri alınamıyor.

Banka boşaltılmasındaki bir diğer yöntem de şişkin faturalar. Yüksek fatura yöntemi, yavru şirketlerden kâr hortumlamak isteyen büyük gruplar tarafından da sıkça kullanılan bir yöntem. Bu yöntemde banka, bağlı olduğu grubun diğer şirketlerinden değerinin çok üstünde fiyatlarla mal veya hizmet satın alıyor. Ya da sıradan bir danışmanlık hizmeti için milyarlarca lira ödeniyor. Aradaki fark, tabii ki bankayı boşaltanların cebine giriyor.

Buraya kadar bankacılık sektörünü bugünlere getiren sorunların üzerinde durduk. Bundan sonra gerek yasal boşluklardan gerekse denetimsizlikten kaynaklanan handikapları çok iyi değerlendiren, bir-iki yıllık bankacılık deneyimleri olan banka sahiplerinin halkı nasıl soyduklarını çok daha ayrıntılı bir şekilde okuyacaksınız.

"Bankanın içi nasıl boşaltılır?" deyince akla hemen Türkiye Cumhuriyeti tarihinin önemli bir bölümüne imza atmış, bu ülkenin cumhurbaşkanlığını yürütmüş Süleyman Demirel'in öz yeğeni Yahya Murat Demirel geliyor. Demirel paravan şirketlere kredi kullandırma, kendi şirketlerine usulsüz kredi kullandırma, reklam harcamalarında usulsüzlük yapma, off-shore bankacılık, ATM alımlarında yapılan usulsüzlükler, banka kaynakları ile yine banka ana sermayesinin artırılması, "back to back" kredi işlemleri, yurtdışında banka satın alma girişimleri, Almanya'da ofis açma çalışmaları ve başka firmalarla anlaşmalı usulsüz kredi işlemleri olmak üzere 11 farklı yöntemle Egebank'ın içini boşalttı. Bütün bu hortumlama yöntemlerinin ayrıntılarını ilerideki sayfalarda okuyacaksınız.