Salgın, İklim, Toplum: Nasıl Bir Dünyada Yaşayacağız?, E. Fuat Keyman, s. 13-14

Belirsizlik, Hız, Risk, Türbülans.

Bu dört kavram, son yirmi yıldır, küreselleşme üzerine yapılan çalışmaları ve tartışmaları şekillendirdi. Bu kavramlar benim küreselleşme üzerine yaptığım çalışmaların da anahtar kavramları oldular.

Ünlü sosyolog Zygmunt Bauman 2000’li yılların başında yayımladığı kitaplarında küreselleşmenin en genel düzeyde toplumsal yaşamın her alanında giderek görünür hale gelen “belirsizlik dönemi” olarak tanımlanabileceğini dile getirmişti.

Ünlü siyasal kuramcı Paul Virilio, küreselleşen dünyanın en önemli özelliklerinden birinin, yaşamın her alanında hissedilen “hız” kavramı olduğunu vurguladı. Virilio’ya göre hız, sadece bireysel ve toplumsal yaşamın yerelden küresele kadar “ritmi”nin hızlanması değil, aynı zamanda bu hızlanmanın “etkisi”nin de çok hızlı ve sert olacağı anlamına geliyordu.

Yine çok önemli bir sosyolog olan Ulrich Beck, küreselleşmeyi tanımlayan anahtar kavramın “risk” kavramı olduğu düşüncesini öne sürdü. Beck’e göre küreselleşme, yerel-ulusal-bölgesel-küresel etkileşim ağı içinde ve yaşamın her alanında “risk toplumu”nun ortaya çıkması ve dünyanın da bir “dünya risk toplumu”na dönüşmesi olarak düşünülmeliydi.

Uluslararası İlişkiler alanında, dış politika ve strateji duayenlerinin başında gelenlerden kabul edilen Zbigniew Brzezinski’ye göreyse küreselleşme güvenlikten ekonomiye, fakirlikten işsizliğe, su, besin ve toprak gibi doğal kaynaklardan iklim değişikliği ve küresel ısınmaya kadar geniş bir yelpazede yaşadığımız dünyanın sadece bir değil çoklu krizlerle karşılaşması, böylece de büyük bir “türbülans”ın içine girmesi anlamına gelmektedir. “Küresel türbülans” bugünün dünyasını nitelemekte ve yaşamın her alanında etkilerini göstermektedir.

Tüm bu tanımları birlikte ele alacak olursak küreselleşen dünyanın, yarın ne olacağını bilemediğimiz (belirsiz), yaşamın ritminin çok, hatta çok çok hızlandığı, yaşamın her alanında risklerin, böylece, birden fazla krizlerin eşzamanlı yaşandığı bir dünya olduğu saptamasını yapabiliriz.

Bu saptamayı aynı anlam içinde şu şekilde de yapabiliriz: Küreselleşen dünya giderek artan bir derecede belirsizlik ve hız faktörünün arttığı, riskin güven duygusunun yerini aldığı, çoklu krizlerin ortaya çıktığı türbülansın etkisinin çok hızlı ve sert olduğu, bu nedenle de “yaşamsal güvensizlik” ortamının güçlendiği, ve korku ve endişe duygularının bireysel ve toplumsal yaşamda yaygınlaştığı bir dünyayı tanımlıyor.

Belirsizlik, hız, risk ve türbülans derecesi yükseldikçe, güvensizlik, endişe, korku duyguları artıyor ve yaygınlaşıyor. Küreselleşen dünya yerel-ulusal-bölgesel düzeylerde yönetimi çok zor olan bir dünya; kurumlara, ilişkilere, farklılıklara güvenin çok azaldığı, bireylerin yarından ve gelecekten korktuğu ve “güvensiz ve endişeli vatandaşlar”a dönüştüğü bir dünya. Böyle olduğu için 2001 yılındaki 11 Eylül terör saldırılarından başlayarak bugüne kadar ve giderek artan bir şekilde küreselleşmenin çoklu krizlerini toplumsal yaşamın her alanında, insani güvenlikten devlet ve ulusal güvenliğe karar uzanan geniş bir yelpazede yaşamaya başladık.