Antropolog Christopher Dole, 1990'ların sonunda ve ardından 2000'lerin ortasında Türkiye'de yaşadı ve bu kitaba konu olan saha araştırmasını yaptı: Yalnızca seküler güçler tarafından değil, yerleşik dini kurum ve çevre-lerce de insanların hastalıklarını ve çaresizliklerini suistimal etmekle suçlanan ve modernlik öncesi dönemin köhne kalıntıları olarak görülen cinci hocalar, üfürükçüler ve dini şifacılar nasıl oluyor da bugün hâlâ yaygın bir talep görüyor ve modern tıbba rakip olabiliyor?

Dole'a göre dini şifacı Türkiye'nin modern seküler gelişimine istisna oluşturan bir figür değil, daha ziyade onun kaçınılmaz ürünlerinden ve belirleyici öğelerinden biri. Dahası, hem dini şifacılık hem sekülarizm aslında insanların hayatlarını düzenleme ve dünyalarını yeniden inşa etme konusunda çok benzer saiklere sahipler. Her ne kadar yöntemleri ve kullandıkları araçlar farklı olsa da, ikisi de birey üzerinde kendi iktidarını kurmaya çalışıyor. Dole işte bu iktidarın her iki durumda da nasıl kurulup muhafaza edilebildiğini, geleneksel antropoloji literatürünün ötesine geçip Talal Asad ve Foucault gibi düşünürlerin kavramsal çerçevelerine, özellikle de Ranciere'in "duyumsanabilirin paylaşımı" kavrayışına başvurarak analiz ediyor.

Şifa verme ve bulma hikâyeleri aracılığıyla laik siyasi düzen içindeki gündelik ilişkileri, dini ve milli duyguları, bireysel ve toplumsal zaaf ve hassasiyetleri mercek altına yatıran kitap, tıbbın ve toplumsal yaşamın modernleşme sürecini ele alış biçimiyle de Türkiye'nin bugününü anlamakta son derece önemli bir çalışma.

Ölümün Yüceltilmesi, s. 13-17

Zöhre Ana’nın damadı Ankara sokaklarında yeni Passat’ıyla hızla yol alırken aynadan takip eden arabalara bakıyordu durmadan. Arkamda, arka koltukta Gülay, Gülay’ın kocası ve yeni sünnet olmuş sekiz yaşındaki oğulları oturuyordu. İlk başta Gülay’ı tanıyamamıştım. Onu en son Hollanda’dan ziyarete geldiğinde, beş yıldan uzun süre önce görmüştüm, ki zaten o zaman bile kısa takdimlerden öteye geçmemiştik. Gülay’ın babasını iyi tanıyordum; mucizeler gerçekleştirme (özellikle hasta ve ölmekte olanlar için) kabiliyeti sayesinde mütevazı bir takipçi kitlesine ve evliya unvanına kavuşmuş olan Zöhre Ana’nın en ateşli müritlerinden biriydi. Yıllar önce, ben yakındaki gecekondu mahallelerinden birinde oturur ve Zöhre Ana’nın yerleşkesini düzenli olarak ziyaret ederken, Gülay’ın babası Ümit de her zaman orada olur ve benimle konuşmaya istekli görünürdü. Gayet samimi olmuştuk. Heyecanı bulaşıcıydı. Babasını sorduğumda Gülay’ın yüzü düştü. Ümit, Zö...

Devamını görmek için bkz.