“Evlenmemişler, çünkü bir yılları eksikmiş. Tam olarak bu kelimeyi kullandı. Eksik. Tıpkı börek için yirmi sekiz stotinka veya ev için iki milyon eksiğinizin olması gibi. Tıpkı aniden aklınıza tatlı yapmak estiğinde, bazen un veya başka bir malzemenin eksik olması gibi. Ama bu aniden akla gelen bir şey değilmiş. Bu düğünü planlanmışlar. Bir yıl sonrası için. Sonra o yıla bir şey olmuş. Onu bir şey içine çekmiş. Kışla mı, hapishane mi, ya da başka şehre tayin. Eksik yıl, peşinden tuhaf bir zamanı sürüklemiş. Böylece bugün hem geliyormuş, hem gelmiyormuş. Ve tüm günler böyleymiş. Eksi bir gün, eksi bir yıl, eksi sonraki yıl, eksi bir hayat.”

Kelime ve kavramlarla oyun hamuru gibi oynamayı seven Bulgar şair ve yazar Yordanka Beleva’nın yirmi kısa öyküsünden oluşan bu kitap, inceliğinden beklenmeyecek bir zenginlik barındırıyor. Bu zenginlik yazarın sıradışı bakışından olduğu kadar, tekrar tekrar okunmayı, üzerinde düşünülmeyi talep eden, düşünüldükçe katman kazanan cümlelerinden de kaynaklanıyor. Hüzün notalarıyla bezeli, ince bir mizahın satır aralarından göz kırptığı bu yaratıcı öyküleri okurlarımızla paylaşmaktan mutluluk duyuyoruz.

Kara Toprağın Aile Portresi, s. 11-13

Cerrahlar anneannemin memesini aldıklarında, ellerini boş yerin üzerinde tutmaya başladı. Rahatsızlık veren bir şeyi gizler gibi. Hem bir şefkat kovuğu hem de parmaklarımızın arasından akıp giden zamandan geriye kalanı ölçme birimi olarak hatırladığım avucu, artık bir de kilise kubbesiydi. Yıkılmış bir kilisenin kubbesi. Harabenin önünde duruyor ve fresk parçalarına bakıyorduk, üzerinde doktorların geç teşhisleri ve insanların gecikmiş duaları seçiliyordu.

Köyün kadınları, kendini nasıl hissettiğini görmeye gelirdi. Garip bir turistik cazibe merkezidir acı. Dünyanın bir yerlerinde büyük trajediler için giriş ücreti alınır. Birine yıllarca işkence yapılan evler, birilerinin topluca kurşuna dizildiği okullar, tren enkazları. Anneannemin yarasına bedava giriliyordu. Bazen ziyarete gelen kadınlara sadece kesilen memenin ağrıdığını söylüyordu, ama onlar bedenden uzun zaman önce ayrılmış bir et parçasının nasıl ağr...

Devamını görmek için bkz.

Behçet Çelik, "Muzip ve kederli", K24, 13 Haziran 2024

Yordanka Beleva’nın Keder’deki öykülerinin anlatıcıları (bazılarının aynı kişi olduğunu düşünebiliriz, ama öbürlerinin de yaklaşım ve bakış açıları onunla hayli ortak) kişilere, nesnelere, anlara, sahnelere, olgulara ve onları ifade edebilmek için bulunmuş, uydurulmuş kelimelere hep bakadurduğumuz yerden farklı bir noktadan bakıyorlar. İfade edilenlerden çok ifadeler önemli; düzayak, yalınkat, meşruluğunu sürekli yinelenmekten alan anlamları dışavuran ifadelerin deşilmesi, kurcalanması, onların hiç ifade etmediklerine, zannedebileceğimiz bambaşka anlamlarına da götürebiliyor bizi. Beleva’nın anlatıcıları bir şeyle onu ifade eden kelime (ya da kelime öbeği) arasındaki bağın dayandığı mantığı birkaç adım öteye taşımayı seviyorlar – kafaları böyle çalışıyor, diyeyim. Bu muhakemeyi yürütmenin farklı yolları var; bir ifadeyi oluşturan unsurları tersine çevirdiğimizde neyle karşılaşırız? gibi bir soru mes...

Devamını görmek için bkz.